Từ xa xưa, giấc mơ đã là hiện tượng thu hút sự chú ý của con người. Các nền văn hóa cổ đại trên thế giới đều có những quan điểm độc đáo riêng về giấc mơ cũng như cách giải mộng, phân tích ý nghĩa của nó.
Quan điểm của văn hóa Hy Lạp – La Mã cổ đại
Giấc mơ trong thần thoại Hy Lạp
Trong thần thoại Hy Lạp, các vị thần Olympia thường xuất hiện trong giấc mơ để truyền đạt thông điệp cho con người. Thần Zeus, Athena hay Poseidon đều từng hiện ra trong giấc mộng của các anh hùng, cảnh báo họ về chiến tranh hay thiên tai sắp xảy ra.
Do tin rằng đây là lời tiên tri hay cảnh báo từ các vị thần, người Hy Lạp coi trọng việc giải mộng để tìm ra ý nghĩa sâu xa phía sau những hình ảnh trong giấc mơ. Họ tin giấc mơ có thể mang lại lời khuyên quý báu cho cuộc sống.
Trong thần thoại Hy Lạp, giấc mơ được coi là phương tiện để các vị thần gửi gắm thông điệp đến con người. Thần Morpheus chuyên phụ trách việc điều khiển giấc mơ của loài người.
Các vị thần thường xuất hiện trong giấc mơ để cảnh báo những sự kiện sắp xảy ra. Vì thế, người Hy Lạp coi giấc mơ mang ý nghĩa tiên tri quan trọng.
Aristotle và quan điểm tâm lý học về giấc mơ
Khác với cách tiếp cận trên, triết gia Hy Lạp Aristotle lại có cái nhìn khoa học hơn về giấc mơ. Ông cho rằng giấc mơ phản ánh tâm trạng, cảm xúc, ham muốn của con người. Trong lúc thức, con người phải kiềm chế cảm xúc, nhưng khi ngủ chúng được thể hiện một cách tự do hơn thông qua giấc mơ.
Theo Aristotle, giấc mơ có chức năng quan trọng là giúp giải tỏa căng thẳng tâm lý, mang lại sự cân bằng về mặt tinh thần cho con người. Đây là một trong những quan điểm sớm nhất về vai trò tâm lý của giấc mơ.
Quan niệm của văn minh Ai Cập, Lưỡng Hà cổ đại
Giấc mơ trong văn hóa Ai Cập cổ đại
Người Ai Cập cổ đại có nền văn minh sớm nhất tập trung nghiên cứu về giấc mơ. Người Ai Cập cổ đại tin rằng giấc mơ thể hiện ý chí của các vị thần, vì thế chúng mang ý nghĩa quan trọng trong việc tiên đoán vận mệnh của mỗi người. Họ còn sưu tầm, biên soạn cuốn “Sách giấc mơ” để giải mộng một cách có hệ thống.
Sách ghi chép hàng trăm biểu tượng thường gặp trong giấc mơ cùng ý nghĩa dự báo về tương lai của chúng. Đây là công cụ giải mộng quan trọng của người Ai Cập cổ đại.
Giấc mơ trong văn hóa Lưỡng Hà cổ đại
Tương tự người Ai Cập, các cư dân Lưỡng Hà như Sumer, Babylon cũng tin rằng qua giấc mơ, các vị thần đang cố gắng định hướng hành động của con người. Họ sử dụng các bảng đất sét khắc ký hiệu để giải nghĩa giấc mơ.
Qua việc giải mã các biểu tượng trong giấc mơ, người Sumer hay Babylon hy vọng tìm hiểu được ý chí của các vị thần, từ đó điều chỉnh hành vi của bản thân cho phù hợp.
Như vậy, cả hai nền văn minh Lưỡng Hà và Ai Cập cổ đại đều gắn liền giấc mơ với thế giới thần linh và coi trọng việc giải mộng để tìm ra ý nghĩa sâu xa của nó.
Quan điểm của các nền văn hóa phương Đông cổ đại
Trong văn hóa Ấn Độ giáo, giấc mơ được xem là sự tiếp xúc giữa Atman (linh hồn) với Brahman (thần linh tối cao). Giấc mơ phản ánh tâm hồn, nội tâm con người và mối liên hệ của họ với thần linh.
Trung Quốc cổ đại áp dụng lý thuyết Âm Dương Ngũ hành để giải mộng. Họ cho rằng mỗi yếu tố trong giấc mơ đều tương ứng với một nguyên tố nhất định, từ đó tìm ra ý nghĩa điềm lành hay điềm xấu.
Giấc mơ trong văn hóa Ấn Độ giáo
Theo quan niệm của Ấn Độ giáo, mỗi con người đều có một linh hồn (Atman). Trong khi ngủ, linh hồn sẽ rời khỏi thể xác để du hành và tiếp xúc với cõi giới tâm linh. Khi thức dậy, linh hồn mang theo hình ảnh và cảm xúc từ cõi giới đó, tạo thành giấc mơ.
Do đó, người Ấn Độ tin rằng giấc mơ phản ánh trạng thái của linh hồn, đồng thời cũng là cửa sổ để nhìn thấy tâm hồn con người. Thông qua giấc mơ, họ tin rằng có thể đánh giá được mức độ kết nối giữa linh hồn với Brahman – thần linh tối cao trong Ấn Độ giáo.
Ngoài ra, giấc mơ còn được cho là cơ hội để con người giao tiếp với thế giới thần linh. Các vị thần có thể gửi gắm thông điệp xuống trần gian thông qua giấc mơ. Ngược lại, thông qua giấc mơ, con người cũng có thể cầu khấn các vị thần.
Giải mộng theo triết lý Âm Dương ngũ hành của Trung Quốc cổ đại
Theo quan niệm của người Trung Quốc cổ đại, các hiện tượng tự nhiên đều được cấu thành từ năm yếu tố cơ bản là Kim, Mộc, Thủy, Hỏa, Thổ. Chúng tương tác với nhau theo các nguyên lý âm dương nhất định.
Khi giải mộng, người Trung Quốc sẽ xác định mỗi yếu tố trong giấc mơ tương ứng với một trong năm nguyên tố trên. Sau đó, dựa trên mối quan hệ âm dương, họ sẽ đưa ra luận giải về ý nghĩa lành hay dữ của giấc mơ.
Chẳng hạn, nếu giấc mơ liên quan đến nhiều yếu tố âm thì được cho là điềm xấu báo hiệu rắc rối, khó khăn sắp tới. Ngược lại, giấc mơ có nhiều yếu tố dương sẽ mang lại may mắn, thuận lợi cho người nằm mộng.
Nhờ áp dụng lý thuyết Âm Dương ngũ hành, người Trung Quốc có thể giải mộng một cách có hệ thống, tìm ra ý nghĩa sâu xa phía sau những hình ảnh trong giấc mơ.
Kết luận
Nhìn chung, các nền văn hóa cổ đại đều gắn cho giấc mơ một ý nghĩa siêu nhiên hoặc tâm linh nào đó. Điều đó phản ánh tầm quan trọng của giấc mơ đối với nhận thức và đời sống tinh thần của con người.
Tuy cách tiếp cận có khác biệt, nhưng tất cả đều nhấn mạnh mối liên hệ mật thiết giữa giấc mơ với thế giới tâm linh bên trong con người cũng như thế giới siêu nhiên bao quanh họ.
